در ماجرای جنگ اُحُد مسلمانان شکست نسبی خوردند و روحیه ی آنها تضعیف شد. چرا پیامبر(ص) علی رغم داشتن خلق عظیم و مقام عصمت، بعد از جنگ احد تا مدتی مسلمانان را سرزنش کرده و آنها را به حضور نمی پذیرفت؟ چگونه این رفتار با خلق عظیم و عصمتی که برای آن حضرت قائلیم منافات ندارد؟
پاسخ:
با سلام و صلوات بر اشرف الأنبیاء و المرسلین حضرت محمّد(ص) و اهل بیت پاکشان علیهم السّلام اجمعین، گفتگو و پاسخ در این مورد را ارائه خواهیم کرد. در ابتدا باید دانست که اساس این جنگ برای چه بوده و ماجرای آن در حین و بعد آن به چه صورت بوده که باعث چنین رفتاری از پیامبر(ص) شده.همچنین در مرتبه ی دوم باید دانست که با توجه به آیات قرآنی، اخلاق و سیره ی زندگانی آن حضرت، خلق عظیم و عصمت و سایر کرامات عالیه برای ایشان اثبات شده است و کسی حق آن را ندارد که بر دستور حضرت که همان دستور خداوند است مخالفت نماید که ما برای طولانی نشدن مطلب و پاسخ به صورت خلاصه به آنها اشاره خواهیم کرد:
1. و از روی هوا و هوس سخن نمی گوید و گفتار او چیزی جز وحی که بر او نازل می شود نیست. |1|
2. و یقینا تو اخلاق عظیم و برجسته ای داری. |2|
3. جز این نیست که همواره خدا می خواهد هرگونه پلیدی را از شما اهل بیت { که به روایت شیعه و سنی حضرت محمّد،علی،فاطمه،حسن و حسین علیهم السّلام اجمعین هستند} برطرف نماید و شما را چنان که شایسته است ( از همه ی گناهان و معاصی ) پاک و پاکیزه گرداند. |3|
4. آنچه را پیامبر به شما عطا کرد بگیرید و از آنچه شما را نهی کرد باز ایستید و از خدا پروا کنید زیرا خدا سخت کیفر است. |4|
5. و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم. |5|
6. به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن حقیقی نخواهند بود مگر آنکه تو را در آنچه میان خود نزاع و اختلاف دارند به داوری بپذیرند.سپس از حکمی که کرده ای در وجودشان هیچ دلتنگی و ناخشنودی احساس نکنند و به طور کامل تسلیم شوند. |6|
بعد از اثبات معصومیت و خلق عظیم و بودن رحمتی برای جهانیان در مورد آن حضرت و دوری از هرگونه اشتباه و گناه برای ایشان با توجه به آیات بالا، باید دانست که غیر از پیامبران الهی و چهارده معصومی که در اسلام معرفی شده اند، شخص دیگری معصوم نیست.
ماجرای جنگ احد به صورت خلاصه:
شکست مشرکان مکه در جنگ بدر، سبب شکل گیری جنگ دیگری شد که به جنگ احد معروف شد و این دومین جنگ سپاه مسلمانان مشرکان و کفار بود.علت وقوع جنگ احد، جبران شکست و انتقام مشرکان از کشته شدگان خویش در غزوه ی بدر بود|7|. بت پرستان با نیرویی مجهّز به همراهی ن ( برای بالا بردن روحیه ی جنگی مردان و فرار نکردن آنها از میدان، مداوا و پرستاری از زخمی ها و تحریک سپاهیان جنگی توسط آنها به خونخواهی ) و به فرماندهی ابوسفیان با فریاد انتقام انتقام به سمت مدینه رفتند. در آن سو نیز حضرت محمّد(ص) فرمانده ی سپاه مسلمانان مشغول چیدمان و مشخص کردن وظایف جنگی مردم در سپاه خویش بودند. علی رغم دستور پیامبر(ص) مبنی بر جنگیدن در شهر، اکثر سپاه مسلمانان قبول نکرده و جنگ را به خارج از شهر بردند و در این بین یک سوّم سپاه نیز به بهانه ی قبول نشدن نظرشان مبنی بر جنگ در داخل شهر، به تحریک عبدالله ابن ابی بن کعب منافق، پیامبر را تنها گذاشته و به خانه هایشان رفتند!! در طی جنگ نیز بر خلاف دستور پیامبر(ص) به کمانداران و تیرانداران مستقر در بالای کوه، آنها بعد از اندک مدتی و با دیدن فرار سپاه ابوسفیان پست خود را ترک و برای جمع کردن غنایم جنگی رفتند.در طی جنگ نیز به شایعه ی کشته شدن رسول الله توجه کرده و فرار را بر قرار ترجیه داده و به بالای کوه احد گریختند در حالیکه پیامبر(ص) در میدان جنگ مشغول مبارزه بوده و حضرت علی(ع) تا حدی جانفشانی کرده و از حیات رسول خدا(ص) مراقبت و پاسبانی کردند که ندای لا سیف الّا ذوالفقار لا فتی الّا علی » از جبرئیل بلند شد و بعد از مدتی جنگ و متوجه شدن سپاهیان مسلمان از زنده بودن رسول الله (ص) و گرفتن روحیه و آرایش نظامی دوباره، ابوسفیان از ترس شکستی دوباره، پایان جنگ را اعلام و جنگ با شکست نسبی مسلمانان پایان یافت.
عوامل شکست مسلمانان در جنگ احد:
الف. تفرقه و اختلاف در حساس ترین لحظات جنگ که توسط عبدالله ابن ابی منافق رخ داد که با تحریک او که آدمی منافق بوده، حدود یک سوّم سپاه، پیامبر(ص) را در جنگ تنها گذاشته و به خانه هایشان رفتند!
ب. عدم رعایت انضباط نظامی و هرج و مرج در کارها و ترک محل نگهبانی بر خلاف دستور و تاکید بسیار رسول الله (ص).
ج. توجه به شایعه سازی دشمن و باختن روحیه ی نظامی.
د. استقامت نکردن مسلمانان در جنگ و فرار کردن و گریختن از صحنه ی جنگ.
با توجه به موارد گفته شده و عوامل شکست مسلمانان در این جنگ در این جا به این می پردازیم که چرا پیامبر(ص) با اثبات داشتن خلق عظیم و معصومیت، تا مدتی مسلمانان را به حضور نمی پذیرفت و از خطای آنان نمی گذشت:
1. نباید از عفو برداشت غلطی صورت پذیرد و بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، عفو تحت هر شرایطی و در همه ی مواقع مورد قبول نیست.
2. باید در نظر داشته باشیم که پیامبر اکرم(ص) که رحمةً للعالمین بوده و دارای مقام عصمت، از آنچه به حقّ شخصی ایشان باز می گشت گذشت می کردند؛ اما اگر شخصی به اصل دین، باورها و جایگاه رسالت خدشه ای وارد می کرد، پیامبر اسلام(ص) گذشت نمی کردند. به عنوان نمونه ایشان ابوسفیان و وحشی ( قاتل حمزه سیّدالشهدا ) و دیگران را که در مقابل آن حضرت جنگیده بودند را در ماجرای فتح مکه که اقرار زبانی به اسلام کرده بودند را بخشید ولی کسانی مانند نضر بن حارث ( پسرخاله ی پیامبر(ص)) و عقبة بن ابی معیط که از راه جنگ نرم و برای سست کردن اعتقاد مردم و بی ارزش نشان دادن مقام پیامبر(ص) در بین مردم کارهای فراوانی انجام می دادند را نبخشید و به دست امیرالمؤمنین علی(ع) به هلاکت رسیدند.
3. داشتن خلق عظیم و یا سخن نگفتن از روی هوا و هوس دلیل بر این نمی شود که عده ای از این موقعیت و حسن خلق حضرت سوء استفاده کنند. مسلمانان در آن زمان بارها و بارها در واقعه ی جنگ احد از دستورات صریح پیامبر(ص) سرپیچی و نافرمانی کردند و به خاطر همین امر نتایج بسیار سخت و بدی نصیب مسلمانان شد که قابل بخشش و عفو از سوی پیامبر(ص) نبود. من جمله:
الف) بعد از فرستادن و خواندن نامه ی محرمانه ی عبّاس بن عبدالمطّلب عموی پیامبر(ص) در مورد جمع شدن سپاهیان مکه برای جنگ با آنها؛ بر خلاف دستور حضرت که متن نامه محرمانه بماند، ابی بن کعب موضوع را اشاعه و در بین مردم پخش کرد!
ب) پیامبر(ص) دستور به جنگیدن در درون شهر را دادند و مسلمان ها علی رغم نظر و گفته ی رسول خدا(ص) عمل و از دستور حضرت سرپیچی کرده و خواستار جنگیدن در خارج از شهر شدند!
ج) در این لحظات حساس که اختلاف ها برای منفعت بزرگتر مانند حفظ دین و شهر و پیروزی در مقابل دشمنان باید کنار گذاشته شوند، به تحریک ابی بن کعب حدود یک سوم سپاه به بهانه ی قبول نشدن رأی و نظرشان مبنی بر جنگیدن در درون شهر، پیامبر(ص) را در جنگ تنها گذاشته و در آن شرکت نکردند و به خانه های خود رفتند!
د) کمانداران سپاه علی رغم دستور مؤکّد پیامبر مبنی بر ترک نکردن جایگاهشان چه در پیروزی و چه در شکست، با دیدن ترس کفار و شکست لحظه ای آنها از سپاه اسلام و فرارشان، محل نگهبانی خود را برای جمع کردن غنائم ترک و از دستور آن حضرت سرپیچی کردند.
ه) به شایعات در جنگ توجه ( شایعه ی کشته شدن رسول الله(ص) در طی جنگ) و به جای مقاومت در جنگ، فرار را بر قرار ترجیح و میدان نبرد را خالی کردند و به سمت قُله ی کوه احد گریختند در حالیکه پیامبر(ص) در میدان حضور داشته و حضرت علی(ع) برای حفظ جان پیامبر(ص) آنقدر جانفشانی کردند که ندای جبرئیل از آسمان بلند شد: لا سیف الا ذوالفقار لا فتی الا علی.
چ) بخاطر همین نافرمانی ها و سرپیچی از دستورات پیامبر در جنگ احد، هفتاد نفر از مسلمانان به شهادت رسیدند و جنازه ی شهدای مسلمان، بخاطر فرار آنان مُثلِه شد|8|. از جمله هند همسر ابوسفیان به سراغ جنازه ی جناب حمزه آمد و آن را مثله کرد. بینی، گوشها و انگشتان وی را جدا کرد و چونان دستبند و گردنبند زیور خویش ساخت و تا مکه همچنان بر خود داشت.سایر ن قریش نیز همین کار را با دیگر شهدای احد انجام دادند؛ اما هند افزون بر این، شکم حمزه را شکافت و جگرش را بیرون آورد و به دندان گرفت، اما آن به سنگی تبدیل و هند نتوانست آن را بجود|9|.
ح) تمام این جنایات و ضربات روحی که مسلمان ها متحمّل آن شدند، در اثر همین نافرمانی ها از دستورات پیامبر(ص) توسط آنها بود. به همین واسطه پیامبر(ص) از مسلمانان بسیار ناراحت شده و تا مدتی آنها را به حضور نمی پذیرفتند و این عمل پیامبر(ص) منافاتی با عصمت ایشان ندارد؛ چراکه آنها با سرپیچی از دستورات مستقیم پیامبر(ص) از دین و سراط حق خارج گشته و آن همه خسارات جبران ناپذیر بر پیکره ی دین اسلام وارد آوردند و در واقع این سرزنش و به حضور نپذیرفتن مسلمانان نه به خاطر شخص مبارک خودشان و نه از روی هوای نفس، بلکه بخاطر خدا و دین خدا بوده است.آن حضرت با این کار مسلمان ها را متوجه رفتار و اعمال خودشان کردند و آنها را به سوی پشیمانی و توبه کردن رهنمون ساختند. توبه ی سرپیچی از دستورات خداوند و رسولش که موجب این غم و اندوه فراوان گردید.
خ) کسانی که با توجه به این کار رسول الله(ص) عصمت آن حضرت را زیر سؤال می برند باید به این نکته توجه کنند که پیامبر(ص) با این رفتار به یاران خویش فهماند زمانی که پای اسلام و رضای خدا در میان باشد با کسی تعارف نمی فرمایند و خشم و غضبشان برای خدا متوجه کسانی که باید بشود می شود. حُبُّه حُبٌّ فی الله و بُغضه بُغضٌ فی الله.» این خشم و غضب و به حضور نپذیرفتن مسلمانها توسط حضرت، یک شکل و اثر تربیتی داشته و باعث شد که مسلمانها به خودشان آمده و پی به اشتباهشان ببرند و پشیمان شده توبه کنند تا خداوند آنها را ببخشد. حال اگر آنها رفته و توبه کرده و پشیمان گشته و بعد از آن به سوی حضرت می رفتند و آنگاه آن حضرت باز آنها را نمی پذیرفتند؛ می توانستند عصمت حضرت را زیر سؤال ببرند؛ حال آنکه چنین نبود.
|1|. سوره نجم آیات 3 و 4
|2|. سوره قلم آیه 4
|3|. سوره احزاب آیه 33
|4|. سوره آیه 7
|5|. سوره انبیاء آیه 107
|6|. سوره نساء آیه 65
|7|. تاریخ یعقوبی ج2 ص47
|8|. سیره حلبی ج2 ص255 و تاریخ الخمیس ج1 ص446
|9|. المغازی ج1 ص 286 و سیره حلبی ج2 ص243 و سیره ابن هشام ج3 ص97 و .
چرا نام حضرت علی(ع) در قرآن نیامده؟
ص ,جنگ ,پیامبر ,ی ,حضرت ,مسلمانان ,پیامبر ص ,و به ,و از ,عظیم و ,آن حضرت ,خانه هایشان رفتند
درباره این سایت